EDWARD
STACHURA
Bibliografia
utworów
Bibliografia
opracowań
Niektóre
trudno dostępne utwory
opracowała Pacyfka
BIBLIOGRAFIA
PRZEDMIOTOWA, (mam nadzieję) PEŁNA
Opracowania dotyczące
twórczości Edwarda Stachury
podzielone wg zagadnień:
konkretnych utworów
lub grup utworów, których
dotyczą,
całej twórczości
lub biografii Stachury
Z KOMENTARZAMI NA TEMAT
(ZA)WARTOŚCI
wewnątrz podpunktów
opracowania uszeregowane są
chronologicznie
Opracowania
dotyczące:
1 Poematów i
wierszy:
- Tomasz Wroczyński, ,,Poezje
wybrane'' Edwarda Stachury,
,,Poezja''
1981 nr 9, s. 95-98.
Recenzja tomiku, zawierająca analizę sakralizacji, mitycznej
przestrzeni
i ,,człowiekocentryzmu'' w tej poezji. - Krystyna
Walc, Żywioły w poezji Edwarda
Stachury, w pracy
zbiorowej W
Stronę współczesności. Studia i szkice o literaturze
polskiej po
1939 roku,
pod red. Zbigniewa Andresa. WSP, Rzeszów 1996, s. 135-150.
Analiza funkcji motywów wody, ognia, ziemi i powietrza w
wierszach
i poematach. Ciekawe interpretacje.
1.1 Dużo ognia
- Tadeusz Kłak, Dwa
portrety jednego bohatera,
,,Kamena'' 1963 nr
12, s. 8.
Recenzja Dużo ognia
i zbioru opowiadań Jeden dzień
-
porównanie podmiotów tych utworów.
Literatura jest
wiernym zapisem życia;
są one nieustannym świętowaniem, język jest odświętny, liturgiczny. - Krzysztof
Mętrak, Emocjonalizm
umityczniony,
,,Współczesność'' 1963
nr 17, s. 6.
Recenzja. Rola słowa, semantyki i emocji. - Jacek
Trznadel, Na marginesie,
,,Tworczość'' 1963 nr 9,
s. 64-5.
Recenzja. Bezokoliczniki - "murzyńska składnia".
1.2 Po ogrodzie niech hula szarańcza
- Wojciech Roszewski, Oswajanie
Absolutu,
,,Współczesność'' 1969 nr
12, s. 10
Recenzja. Autor protestuje przeciwko wszystkim określeniom stosowanym
przez krytyków, którzy twórczość Steda
usiłują
jakoś zaszufladkować. - Stanisław
Balbus, Burze, pioruny,
niewypały, ,,Życie
literackie''
1969 nr 23, s. 10.
Recenzja. Tęsknota za egzystencją pełną i autentyczną, miłość do
świata. - Ryszard Matuszewski, Poezja
polska w roku 1968,
,,Poezja'' 1969
nr 11, s. 61-78.
Recenzja. Poemat to wypowiedź autentycznie szczera - zwierciadło pewnej
wersji osobowości twórcy. - Ewa
Szary, Złuda realna,
,,Poezja'' 1969 nr 11, s. 92
Recenzja. Motyw wędrówki. Przestrzeń między autorem realnym
a
fikcyjnym
jest żadna.
1.3 Przystępuję do ciebie
- Tadeusz Kłak, Moje
lektury, ,,Kamena'' 1968 nr 14
s. 6.
Recenzja. ,,...tworzenie rzeczywistości sakralnej, tyle że
rzeczywistość
ta jest ,,z tego świata''. Cechy języka opowiadań, podobieństwo do
liturgii,
aluzje biblijne, symbole. - Michał
Sprusiński, Piękny długi sen
niebiański, ,,Życie
literackie''
1968 nr 30.
Recenzja. Wrażliwość młodzieńcza - kochanka i muza... - Jan
Pieszczachowicz , Poeta i świat,
,,Twórczość''
1969 nr 1, s.
112-115.
Recenzja. Eskapizm, ucieczka od ludzi przez potężnienie i malenie,
przez stylizację staropolską. - Andrzej
Nowak, Przystępowanie chłopca
bezdomnego,
,,Radar'' 1982
nr 27, s. 8, 20.
Reflexje oparte na poemacie. - Bożena
Chrząstowska, Otwarte niebo.
Literackie świadectwa
przeżywania
Eucharystii, ,,W drodze'',
Poznań 1992, ss. 312, 4 nlb.; tu strony
167-171.
Piękna analiza poematu w kontexcie Biblii i tradycji chrześcijańskiej.
Utwór jest ,,wypowiedzią o wędrówce do tajemnicy,
poezją
o nie nazwanym
Bogu.
Na stronach strony 174-179 analiza Missa
pagana. (komentarz
zob pkt 1.6 poz 2)
Treści te, rozszerzone, znajdują się też w następnym artykule: - Bożena
Chrząstowska, Paradoksy
obecności Biblii w literaturze
współczesnej,
,,Przegląd Powszechny'' 1991 nr 4, s. 72-91.
Rozszerzone treści poprzedniego artykułu.
,,Edward Stachura zmarł przy otwartej księdze, w niepokonanej tęsknocie
za Bogiem - do końca nie nazwanym, w tęsknocie za Ojcem Bezimiennym''.
1.4 Kropka nad ypsylonem
- Grażyna Borkowska, Nie
wszystko jest poezją, w pracy
zbiorowej Sporne
postaci polskiej literatury współczesnej. Natępne pokolenie,
pod red.
Aliny Brodzkiej i Lidii Burskiej, IBL, Warszawa 1995, s.115-129.
Między różnymi niepochlebnymi opiniami ciekawa i cenna
interpretacja
poematu na tle literatury polskiej. Więcej komentarzy zob. pkt 4 poz
18.
1.5 Piosenki
- Adam Kreczmar, Ten
francuski Stachura,
,,Literatura'' 1972 nr
39.
Kilka zdań o audycji radiowej, w której Poeta śpiewał swoje
piosenki. - K. Gąsiorowski, Edward
Stachura ,,Piosenki'',
,,Literatura'' 1972
nr 41.
Kilka zdań o audycji radiowej, w której Poeta śpiewał swoje
piosenki.
1.6 Missa pagana
- Tomasz Wroczyński, ,,Poezje
wybrane'' Edwarda Stachury,
,,Poezja''
1981 nr 9, s. 95-98.
Komentarz zob. wyżej, pkt 1, poz 1. - Bożena
Chrząstowska, Otwarte niebo.
Literackie świadectwa
przeżywania
Eucharystii, ,,W drodze'',
Poznań 1992, ss. 312, 4 nlb.; tu strony
174-179.
Piękna analiza poematu w kontexcie chrześcijańskiej liturgii.
Utwór
jest bardziej humanistyczny niz teologiczny, natura to świątynia
oczyszczenia
człowieka z win własnych i świata.
Na stronach 167-171analiza Przystępuję
do ciebie. (komentarz
zob pkt 1.3 poz 5)
Treści te, rozszerzone, znajdują się też w następnym artykule: - Bożena
Chrząstowska, Paradoksy
obecności Biblii w literaturze
współczesnej,
,,Przegląd Powszechny'' 1991 nr 4, s. 72-91.
Rozszerzone treści poprzedniego artykułu.
,,Edward Stachura zmarł przy otwartej księdze, w niepokonanej tęsknocie
za Bogiem - do końca nie nazwanym, w tęsknocie za Ojcem Bezimiennym''.
2 Prozy
- Władysław Augustyn, Cała
jaskrawość życia i śmierci (o
twórczości Edwarda
Stachury),
''Twórczość'' 1972 nr 10, s 84-89.
Wartość świadomości, której wrogami są: dzieciństwo, sen i
śmierć.
Podniesienie przeżywania siebie i świata na poziom olśnienia i
niezwykłości.
Rewizja epifanii ,,całej jaskrawości'' w ,,Siekierezadzie''.
Egzemplifikacja
cytatami z opowiadań i powieści. - Mieczysław
Dąbrowski, Stachury bohater
zbuntowany, ``Nowy
Wyraz''
1972 nr 3, s. 126-136.
Fachowo i rzetelnie prezentuje autor sylwetkę bohatera stachurowej
prozy, na podstawie opowiadań i powieści. Dokumentuje tezę o jedności
bohatera
wszystkich utworów, jego niechęć do miejskiego stylu życia,
deindywidualizacji.
Wedle autora, bohater ,,Nie ucieka (...) w eschatologię, nie uznaje
idei
życia pozagrobowego, wiecznego.'' Autor utrzymuje, że z tej właśnie
przyczyny
Stachura nie pragnie nagrody wiecznej, ,,Przeciwnie - twierdzi, że jego
osobowość może się zrealizować wyłącznie tutaj. Dokonuje się tu jakaś
totalna
mitologizacja życia''. ,,niepotrzebny mu jest Bóg''.
Nie mogę zgodzić się z tą opinią Dąbrowskiego: Stachura utracił wiarę
w religię ojców i zaufanie do Boga, mimo iż pragnął ,,zostać
przy boku''
Stwórcy i dramatycznie walczył, by nie znaleźć się samotnym
pod
pustym
niebem. Walkę tę dokumentuje opowiadanie ,,Nie zlęknę się'' z tomu
,,Falując
na wietrze''. - Bogdan
Chełstowski, O prozie Edwarda
Stachury,
,,Miesięcznik Literacki''
1974 nr 5, s. 69-76.
W swoim wyraźnie tendencyjnym artykule Chełstowski - polemizując z
Wacławem Tkaczukiem (zob. niżej, pkt 2.1.2, poz 3), który
próbuje ,,uczynić
ze Stachury teilhardystę'' (s. 70), i z krytykami przyklejającymi
pisarzowi
etykietki takie jak ,,russoizm'', ,,freudyzm'', ,,egzystencjalizm'',
,,franciszkanizm''-
sam usiłuje zrobić z
twórcy Siekierezady socrealistę, a z
jego powieści
- bez mała produkcyjniak.
Pośród rozmaitych absurdalnych
teorii
Chełstowski twierdzi, iż Stachura: ,,nie nawołuje do powrotu do natury,
lecz raczej do powrotu do społeczeństwa'' i do reguł tradycyjnego
obyczaju
(s. 71); twierdzi że w Siekierezadzie
pisarz pokazuje, jak
,,...w
powszechnym położeniu mas, ideał dotknął rzeczywistości, pomieszał się
z nią. Trzeba pójść pomiędzy masy, żyć treścią ich życia
(...) -
wtedy
dokona się nasz zamiar życia ?w natchnieniu?'' które
najintensywniejsze
jest podczas spełniania codziennych czynności (s. 73). Z braku miejsca
ograniczę moją polemikę do stwierdzenia: codzienne świętowanie i
ważność
powszedniości wynika z przyjęcia przez narratora indywidualistycznej,
ściśle
podmiotowej perspektywy, ponieważ zadbał on o to, by nie wpisywać się w
porządek społeczny. Bez zawodu, bez stałej pracy, wciąż tułając się,
był
pasożytem na ciele społeczeństwa; taki styl życia stanowił niezłą
drwinę
z systemu: Sted nie musiał wchodzić w żadne oficjalne i
półoficjalne struktury,
bo nie troszczył się o ,,telewizor, meble, mały fiat''. ,,Jeśli ktoś
był
naprawdę hipisem w kraju realnego socjalizmu, to właśnie Stachura'' -
napisał
Jan Błoński (Bezładne
rozważania starego krytyka, który
zastanawia się,
jak napisałby historię prozy polskiej w latach istnienia Polski Ludowej,
,,Teksty Drugie'' 1990 nr 1, s. 22, w niniejszym spisie pkt 3 poz 24).
O tym, jakie uczucia żywił Poeta do ,,mas'' i ,,treści ich życia'', nie
muszę chyba wspominać. To, że cenił ludzi prostych, wcale nie musi
oznaczać
akceptacji ,,światopoglądu materialistycznego'' i sytuacji
społeczno-politycznej.
Podsumowując: Chełstowskiemu Stachura materialista był potrzebny po
prostu
- brak wiary pasował do wizji przodownika pracy, rąbiącego drewno dla
społeczeństwa
(niemalże ,,dla socjalistycznej ojczyzny''). Opisanie drwala wątpiącego
byłoby już zbyt ryzykowne - byłby zbyt ,,inteligencki'', jak na
socrealistę. - Leszek Bugajski,
Los niezłomny,
,,Radar'' 1978 nr 10, s.
28-29.
Autor daje piękną syntezę całej prozy. - Henryk
Bereza, Walka,
w: idem, Taki układ,
Iskry,
Warszawa
1981, s. 328-335.
Text ten stanowi część posłowia Życiopisanie
zamieszczonego
w piątym tomie Poezji i prozy.
Siekierezada, Się
i Fabula rasa.
,,Cechą główną
wszelkich
przeżyć depersonalizacyjnych jest iluzja niezawodnych rozwiązań
nierozwiązywalnego''
- podsumowuje autor okres mistyczny twórczości Stachury. - Monika
Chybowicz-Brożyńska, Twórczość
Edwarda Stachury
czyli postawa
zen w sztuce, ,,Miscallanea
Łódzkie'', 1984 nr 4, s. 18-29.
Komentarz zob w pkt. 3 poz 17 - Michał
Januszkiewicz, Od
egzystencjalizmu do mistyki. O
prozie Edwarda
Stachury, ,,Pamiętnik
Literacki'' 1994 nr 4, s. 96-115.
Bardzo ważna, rzetelna i
szeroka analiza mistyki w
twórczości
Poety.
Epifanie całej jaskrawości oraz doświadczenia okresu mistycznego autor
umieszcza w kontekście taoizmu
i buddyzmu zen oraz
mistyki
chrześcijańskiej.
W pierwszym okresie bohater pragnie ogarnąć prawdę, wyodrębnia siebie
od
ludzi, od świata pozornego i
nieautentycznego, którego
symbolem jest
miasto; szuka więzi ze światem
natury. Egzystencjalny bunt
okresu
przedmistycznego, bunt przeciw
nicości, śmierci, społeczeństwu,
znajduje konsekwencję i przezwyciężenie zarazem w okresie mistycznym.
Elemeny
wschodnie - obecne w powieściach, w Fabula
rasa i w Oto:
-Bohater doznaje epifanii
całej jaskrawości, osiąga
satori,
oświecenie - mistyka
monistyczna. Wyjście ,,poza
koło'' -
określenie
buddyjskie ,,koło życia i śmierci'', cykl przeobrażeń.
-Redukcja ego do nicości - zjednoczenie z absolutem, Pustką (tak
określany
jest absolut w buddyzmie).
-Przekroczenie cierpienia poprzez uświadomienie sobie jego
źródła i
samopoznanie, wyjście poza ,,ja''.
Autor wspaniale analizuje unio
mistica -,,dyszenie w kosmos''
w Siekierezadzie,
,,było niewymownie'' we Wszystko
jest
poezja. - Michał
Januszkiewicz, Edwarda
Stachury mistyczna
podróż na Wschód. W
perspektywie prozy,
,,Polonistyka'' 1996 nr 1, s. 20-24.
Jeszcze raz o mistyce: ważne uzupełnienie poprzedniego artykułu. - Waldemar
Szyngwelski, Proza Edwarda
Stachury - autobiografia
czy autobiograficzna
forma wypowiedzi literackiej, w
xiążce zbiorowej Interpretacje.
Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej II
Szczecińskie
Spotkania
Studenckie, 11-13 maja 1999,
red. Monika Drzazgowska, Blanka
Użyńska,
Damian Wojsław, "Albatros", Szczecin 2000, s. 227-245.
Reflexje nad sformułowanym w tytule zagadnieniem - na ile literatura
jest fikcją, a na ile dokumentem autobiograficznym.
Publikacja trudno dostępna, mogę przesłać kopię
Uwaga:
nie dysponuję i nie
wysyłam innych textów
2.1 Opowiadań
2.1.1 Jeden dzień
- Henryk Bereza, U
źródeł,
,,Twórczość'' 1963 nr 3,
s. 119-121.
Ten sam text zatytułowany Sprawy
pierwsze zamieszczony jest
w książce tegoż autora pt. Sztuka
czytania, Warszawa 1966.,
oraz
jako część posłowia Życiopisanie
zamieszczonego w piątym tomie Poezji
i prozy.
Recenzując pierwszy tom prozy Stachury, Bereza zalicza Poetę do pisarzy
najwartościowszych: tych, którzy tworząc ponoszą największy
koszt wewnętrzny.
Ta twórczość to ,,krystalicznie czysty nurt liryczny'';
,,dla
niego [Steda]
świat jest wyłącznie wielką sumą lirycznych wzruszeń''. Poeta wraca do
najelementarniejszych, pierwotnych źródeł ludzkich wzruszeń.
,,Nie kłamie.
Jest niewiarygodnie uczciwy.'' ,,Edwardowi Stachurze żaden krytyk nie
ma
nic do powiedzenia''. - Jacek
Łukasiewicz, Dobry dzikus,
,,Odra'' 1963 nr 5, s.
73-75. Ten
sam text zatytułowany Ponad
głowami starszych braci
zamieszczony
jest w książce tegoż autora pt. Zagłoba
w piekle, Kraków
1965.
Recenzja. Bohater przyjmuje pozy zaczerpnięte z literatury: harcerz
z finką, Cygan, Tarzan... - Henryk
Vogler, Obserwacje i okrzyki,
,,Życie Literackie''
1963 nr
10, s. 5.
Recenzja. Utwór jest pełen ,,westchnień, tęsknot,
poszukiwań,
okrzyków
i zapytań pod adresem Boga, choć (...) nie chodzi o bóstwo
określonego
kultu.'' - Krzysztof Mętrak, Jeden
dzień radości,
,,Współczesność'' 1963 nr
10
Recenzja. - Wilhelm Mach, Jeden
dzień, ,,Nowa Kultura'' 1963 nr
14,
s. 2.
Recenzja. Osiem prozaicznych poematów, osiem wersji
autoportretu, osiem
modlitw do bolesnej i cudownej zwyczajności życia. Język potoczny i
modlitewny. - Zbigniew Żabicki,
Stachury podróż
sentymentalna,
,,Nowe Książki''
1963 nr 8, s. 416-418.
Autor twierdzi, że twórczość ta to niewiele ponad
zapożyczenia
ze Sterna,
Sartre'a, tworzenie mitu świętego trampa, smutnego beatnika. - Monika
Anna Maria Pogoda, Sacrum i
profanum przestrzeni w
opowiadaniach
Edwarda Stachury, w xiążce
zbiorowej Interpretacje.
Materiały z
ogólnopolskiej konferencji naukowej II Szczecińskie
Spotkania
Studenckie,
11-13 maja 1999, red. Monika
Drzazgowska, Blanka Użyńska, Damian
Wojsław,
"Albatros", Szczecin 2000, s. 173-179.
Analiza obrazu przestrzeni miasta i przestrzeni przyrody w pierwszym
tomie opowiadań.
Publikacja trudno dostępna, mogę przesłać kopię
Uwaga:
nie dysponuję i nie
wysyłam innych textów
2.1.2 Falując na wietrze
- Tomasz Burek, Mgła
i pierwsze przebłyski jasności,
,,Twórczość''
1966 nr 11, s. 122-124.
Recenzja. Świadomość i moralność contra dzieciństwo, sen. Człowiek
- pielgrzym w poszukiwaniu wartości. - Christian
Skrzyposzek, Pieśń trubadura,
,,Kultura'' 1966
nr 50,
s. 8
Recenzja. ,,...proza Stachury jest nade wszystko zbiorem zdań
zachwyconych''.
To właśnie człowiek jest tu centrum każdej sytuacji, ludzkie wybory
etyczne
decydują o drobnych zdarzeniach i o losach świata. - Wacław
Tkaczuk, Co jasne - co skryte
w mroku, ``Więź''
1967 nr 2,
s.131-134.
Recenzja. Autor koncentruje się na zagadnieniach moralnych,
poszukiwaniu
,,korzeni bytu'', odwołuje się do Teilharda de Chardin. - Zbigniew
Żabicki, Kwiatki świętego
Stachury, ,,Nowe
Książki'' 1966
nr 12, s. 711-713
Recenzja. Tołstojowski kult prostaczka i postulat pokory,
franciszkańska
pochwała cierpienia... - Jacek
Łukasiewicz, Edward Stachura,
,,Falując na wietrze'',
,,Tygodnik
Powszechny'' 1966 nr 47, s. 6
Recenzja. Apostoł prawości, naturalności, prostolinijności w
zmaterlializowanych
czasach stabilizacji. - Krzysztof
Mętrak, Moja przygoda ze
Stachurą,
,,Współczesność'' 1966
nr 15.
Recenzja. - Hamilton [Z.J.
Słojewski], Święty Franciszek
w dżinsach,
,,Kultura''
1966 nr 32.
Recenzja. Wypadną mu włosy i wyrośnie brzuch...
2.1.3 Się
- Wojciech Wyskiel, Wędrówką
jedną życie jest człowieka,
,,Miesięcznik
Literacki'', 1978 nr 9, s. 122-124.
Recenzja. Wędrówka oznacza zgodę na samotność, bohater
,,wędruje
bez
jasno określonego celu i wytyczonej marszruty, dążąc nie tyle gdzieś,
co,
jak powiada - naprzód.'' Potrzeba podróżowania
wcale nie
świadczy o ubóstwie
ducha. ,,Kątnego nie interesuje mnogość i różnorodność, nad
Lubaczówką
czy w Meksyku chłonie przede wszystkim wrażenia podstawowe:
chłód wody,
ciepło słońca, dotyk wiatru...'' - Marek
Sołtysik, Wariacje na strunie
,,się'', ,,Nowe
Książki'' 1978
nr 9.
Recenzja. ,,Swoim ,,się'' wypełnia całą przestrzeń między pejzażami
i przedmiotami i dzięki temu je znakomicie określa.'' - Leszek
Bugajski, Się jest. Mimo
wszystko,
,,Twórczość`` 1979 nr
3, s.116-118.
Recenzja. Tożsamość bohatera z poprzednimi. Egalitaryzm - zasada
konstrukcyjna
świata. Intuicyjne dochodzenie do prawdy, komunia ze światem.
2.2 Powieści
- Krzysztof Rutkowski, Czas,
świat i rzeczywistość w całej jaskrawości,
,,Miesięcznik Literacki'' 1978 nr 2, s. 39-48.
Autor analizuje obie powieści na tle filozofii Heideggera i Carla
Friedricha
von Weizsackera. Bohaterowie powieści rezygnują ze zdroworozsądkowych
wyobrażeń
o naturze czasu i przestrzeni, chcą istnieć Zawsze i Wszędzie,
przeżywać
świat jako całość, nigdy nie odpoczywać ,,w przytulnych ramionach
obojętności'',
żyć ,,w natchnieniu''. Przeciwstawienie poezji i literatury. Poezja
jako
sposób bycia. ,,Codzienne świętowanie'', stwarzanie świata
na
nowo: ,,Każda
czynność, rozpalanie ogniska, a nawet palenie papierosa ma charakter
kosmogoniczny''.
Nie zgadzam się z tezą autora nt. funkcji relacjonowania
szczegółów,
rozkładów jazdy itp. - Andrzej
Szulc, Życie na ostrzu noża,
,,Radar'' 1977 nr 8,
s. 14-15.
Recenzja powieści i Wszystko
jest poezja. Bohater żyje
bezwzględnym
imperatywem moralnym, który doprowadza go do całej
jaskrawości
(extaza,
nirvana) i potem każe jej zaprzeczyć.
2.2.1 Cała Jaskrawość
- Maciej Szybist, Uśmiechnięty
Dostojewski, ,,Życie
Literackie''
1970
nr 6, s. 6-7.
Recenzja. Jak Poeta łączy egzystencjalizm i witalizm: aktywizm i
amoralizm
filozofii życia kontrastuje z egzystencjalnym absolutem
odpowiedzialności. - Krzysztof
Nowicki, Realna nierealność,
,,Tygodnik
Kulturalny'' 1970
nr 15, s. 12.
Recenzja. Mitologia człowieka wolnego, żyjącego podług marzeń. - P.
Darbeński, Opowieść o życiu
natchnionym, ,,Tygodnik
Kulturalny''
1970 nr 16, s. 4
Recenzja. Bohaterowie ,,celebrują nieomal każdy gest i drobiazg, bowiem
wszystkie szczegóły życia są doniosłe z punktu widzenia
walki ze
śmiercią''... - Andrzej
Żurowski, Koniec wielkiej wody,
,,Współczesność'' 1970 nr
3, s. 3.
Recenzja. Istnienie, natura, ład, miejsce w całości. - Marian
Bandtke, Cała kujawskość,
,,Fakty'' 1983 nr 11, s.
7, 13.
Podłoże biograficzne Całej
Jaskrawości, Piosenki dla Potęgowej,
Po ogrodzie niech hula szarańcza.
2.2.2 Siekierezada
- Tadeusz Nyczek, Radość
pisania, ,,Miesięcznik
Literacki'', 1972
nr 7, s. 126-128.
Recenzja. Bohater to outsider, wyznawca wiary w słowo w czasach negacji
literatury. Kreacja i opis stają się jednym.
Fragment textu dostępny na stronie Stachuriada
- J. Pluta, Poeta
z siekierą, ,,Kultura'' 1972, nr
22, s. 9.
Recenzja. Gałązka Jabłoni jest mitem... - J.
B. Ożóg, Stachura
wśród drwali, ,,Życie
Literackie'' 1972 nr
11
Recenzja. - S. Siekierski, Zima
leśnych ludzi, ,,Nowe Książki''
1972
nr 3, s.
13-15.
Recenzja. - Jacek Wegner, Przyćmiona
jaskrawość, ,,Literatura'' 1972
nr 1, s.
4.
Recenzja. - Zygmunt Trziszka, Droga
do ,,Siekierezady'', ,,Poezja''
1981 nr
8, s. 78-86.
Kontext biograficzny powstania powieści, od dzieciństwa do zimy w
Kotli.
Relacja z pogrzebu Poety. - Alfred
Siatecki, ,,Siekierezada''
albo kotlańska zima
Stachury, Czopika
i słynnej dentystki Majki Nowak,
,,Twórczość'' 1982 nr 3, s.
136-141.
Ten sam text zatytułowany Siekierezada
albo zima Stachury w Kotli
zamieszczony został w ,,Nadodrzu'' 1981 nr 25-26, s. 7.
Jak i dlaczego Poeta znalazł się na zrębie; co i w jaki
sposób
przeniósł
z życia do powieści.
2.3 Wszystko jest poezja
- Krzysztof Rutkowski, Próba
całości i poezja świata,
,,Literatura''
1976 nr 19, s. 12.
Stachura poszukiwał formuły, która pozwalałaby mu ogarnąć
wszystko.
Jedną z nich była Poezja - rozumiana jako filozofia życia,
sposób uczestnictwa
w świecie, pierwiastek boski w doczesności, głęboka istota wszelkich
rzeczy,
to, co jest w nich prawdziwe. - Krzysztof
Rutkowski, Wszystko jedno,
Miesięcznik
Literacki 1976
nr 11, s. 126-127.
Recenzja plus refleksje ogólne. - Włodzimierz
Maciąg, Niewinność poezji,
,,Nowe Książki'',
1976 nr
2, s. 60-61.
Recenzja. ,,Książka nie jest kreacją, a próbą zmierzenia się
z
życiem'',
próbą zawładnięcia całością świata, włączenia go w universum
poetyckie
narratora. - [zet], Żywioł,
,,Twórczość'' 1976 nr 3.
Recenzja. - Leszek Bugajski, Poezja
według Stachury,
,,Twórczość'' 1976 nr 6,
s. 116-118.
Recenzja. Jedność bohaterów próz, inność,
egalitaryzm
jako zasada konstrukcyjna
świata, zjednoczenie i braterstwo z nim.
Text dostępny na stronie Stachuriada
- Z. Bieńkowski, Ład,
,,Kultura'', 1972 nr 46, s.3
Autor twierdzi, że nie wszystko jest poezją.
2.4 Fabula rasa i Oto:
- Jolanta
Brach-Czaina, Jednostka a
możliwość innej postaci
istnienia.
,,Inny stan'' Stachury, w: idem,
Etos nowej sztuki,
PWN,
Warszawa 1984, s.101-134.
Komentarz zob niżej pkt 3 poz 16
- Zob też: pkt 3 poz 3, 23,
27; pkt 2 poz 7,8
3 Całej twórczości (też na tle biografii)
- Krzysztof Rutkowski, Podróż
do źródeł straconego
czasu, ,,Literatura''
1976 nr 28, s. 3.
Kontrkultura, wyjście poza sztukę, liczne nawiązania literackie obecne
w twórczości Steda. Autor przytacza i polemizuje z
,,etykietkami'', przypinanymi
Poecie przez krytykę. - Tadeusz
Nyczek, Życiodajny,
śmiercionośny, ``Miesięcznik
Literacki'',
1980 nr 1, s. 59-64.
,,Nie żył dla pisania. Żył dla życia samego''. Droga Poety od Ja, przez
się, do człowieka-nikt. - Andrzej
Falkiewicz, Stachura,
,,Teksty'' 1981 nr 1, s.
85-105; nr
2, s. 77-88.
A może wędrowanie to próba wypełnienia pustki wewnętrznej? Fabula
rasa to jeden z najważniejszych
utworów literatury
powojennej. - Krzysztof
Rutkowski, Co to jest ,,poezja
czynna''?,
,,Poezja'',
1981 nr 8, s. 48-64.
Autor analizuje koncepcję poezji na szerokim tle historycznym:
odnajduje
tu tradycje francuskich symbolistów, ojców
kościoła,
buddyzmu i zenu, dawnych
mitów, polskiego romantyzmu. ,,Poezja czynna'' - to ta,
której ideałem
jest prawda, która nie uznaje skomercjalizowanej kultury
xiążkowej. Poezja
ogarnia każdą chwilę życia, jest sposobem bycia, jest całoscią stuacji
działania i wypowiadania, a poeta to posłannik Słowa. Etapy rozwoju tej
koncepcji w twórczości Stachury.
UWAGA!!! Te same treści, poszerzone, odnajdziemy w xiążce tegoż autora Przeciw
(w) literaturze (zob. niżej). - Piotr
Grauman, Do siebie - od siebie,
,,Akcent'' 1981 nr
1, s. 113-117.
Twórczość Stachury - rozwój filozofii czy
świadomości?
Panteizm, jedność
Wszechświata i Umysłu. - Jan
Marx, Polscy poeci przeklęci,
,,Poezja'' 1981 nr 8,
s. 66-82.
Związek twórczości i życia jest tylko pozorny - Stachura był
raczej
psychopatą. - Henryk Bereza, Życiopisanie,
posłowie w: Edward Stachura, Poezja
i proza, Czytelnik, Warszawa
1982, [wyd. II - 1984] t. 5, s.
445-465.
Fragmenty tego textu opublikowane były wcześniej jako U
źródeł
vel Sprawy piersze (o
Jednym dniu;
adres i cytaty zob
pkt
2.1.1. poz 1) oraz jako Walka
(o
Siekierezada, Się
i Fabula rasa;
adres i cytaty zob pkt 2 poz 5)
Do wymienionych powyżej analiz autor dodaje interpretacje Falując
nawietrze i Całej
jaskrawości
oraz syntetyczne
ujęcie
twórczości Steda: ,,Jego pisarstwo jest integralne. (...)
Stachura pisze
całym sobą (...) Jego pisarstwo jest tożsame z jego życiem''. - Piotr
Bratkowski, Zanim zaczniemy go
czytać, ,,Tygodnik
Kulturalny''
1982 nr 21, s. 12.
Autor twierdzi, że Stachura bardziej niż św. Franciszka przypomina
Chrystusa: proroka burzącego stary porządek, wywracającego stoły w
świątyni.
Poeta był ,,arystokratą ducha'', pogardzającym każdym, kto był choć
trochę
odmienny. - K. Gąsiorowski, ***
[odpowiedź na artykuł Barbary Gładych, Odkłamany
człowiek, z tegoż numeru
,,Poezji''] ,,Poezja'' 1982 nr 9, s. 88-89.
Napisana lekceważąco i z wyższością. - Barbara
Gładych, Odkłamany człowiek,
,,Poezja'' 1982 nr
9, s. 76-87.
O prawdzie, istnieniu i nieistnieniu, byciu sobą i byciu wszystkim,
ja, się i nikt, śmierci, ktorą można przeżyć. Przyznam, że trochę
zawiłe
to wywody i nie wszystko tam rozumiem. - Wojciech
Pogonowski, Co to znaczy być
poetą?, ,,Radar''
1982 nr
14, s. 12-13.
Wszystko jest poezja
zaprzecza stereotypom poety proroka i
poety
przeklętego. - Katarzyna Grela,
Wszystko jest poezja,
,,Radar'' 1982 nr
14, s.
14-15.
O poezji, Się
i Fabula Rasa.
- J. Z. Brudnicki, Jedni
do grobu, inni do willi,
,,Poezja'' 1982
nr 9, s. 40-43.
O klimatach i trendach w poezji lat 70. - Zygmunt
Trziszka, Bóg
Stachury, ,,Miesięcznik
Literacki'' 1983 nr
11-12, s. 57-63.
Jak Poeta szukał na własną rękę Absolutu (najwyższej wartości).
Nawiązuje
do van der Leeuva (Fenomenologia religii) i C. G. Junga. Mistycyzm
Stachury jest monisytczny, a więc sprzeczny z chrześcijaństwem, i
gnostyczny.
Idea samopoznania jako poznania wszystkiego, podnoszenie człowieka do
rangi
bóstwa, umieszczenie konfliktu między dobrem i złem wewnątrz
psychiki ludzkiej,
i ,,rozwiązanie nierozwiązywalnego'' przedstawia autor jako pochodzące
z Gnozy. - Wojciech
Kaliszewski, Poemat o wielkiej
wędrówce,
,,Ład'' 1983 nr
46, s. 6.
Metafora - nazywanie świata wg dziecięcej wrażliwości. - Jolanta
Brach-Czaina, Jednostka a
możliwość innej postaci
istnienia.
,,Inny stan'' Stachury, w: idem,
Etos nowej sztuki,
PWN,
Warszawa 1984, s.101-134.
Jedno z podstawowych
opracowań. Rzetelna analiza powiązań
mistyki Stachury z różnymi religiami i filozofiami.
Poszukiwał w nich
i przyjmował to, co mu odpowiadało. Z
buddyzmu: wyzwolenie z
cierpienia
poprzez odrzucenie pożądań, poznanie samego siebie, niepoznawalność
czasu,
wieczności i Boga, wzniesienie się ponad antynomie (np. szczęścia i
nieszczęścia),
ale odrzucił postulat systematycznych ćwiczeń nad sobą. Od
Krishnamurtiego:
wyzwolenie się z cierpienia poprzez wyrzeczenie się siebie na rzecz
zjednoczenia
z ,,rzeczywistym'', ,,nieznanym'', ,,bezimiennym'', by poznać siebie,
należy
obserwować i wsłuchać się w siebie nie oceniając; analizować lęk i
samotność;
w słowach nie można uchwycić prawdy. Wyszedł od kultury zachodniej by
ją
odrzucić. Poeta przejawiał cechy wspólne dla mistyki wschodniej
i chrześcijańskiej
razem: dążenie do absolutu
poprzez doświadczenie wewnętrzne,
wyrzeczenie
się samego siebie, odrzucenie egoizmu , bezruch wyzwolenia
(Wschód) i extaza
(Zachód). Połączył obie tradycje. Zainteresowania Ewangelią
i Chrysusem
są, wg autorki, deklaratywne: Sted głosił miłość bliźniego
głównie wtedy,
kiedy to on sam miał być tym bliźnim. Forma jego doświadczeń przypomina
Mistrza Eckharta i św. Jana od Krzyża
Szczegółowo analizuje autorka rozwój tych
zagadnień w
twórczości Poety:
od początkowego egzystencjalnego buntu przez zanegowanie Ja - Monika
Chybowicz-Brożyńska, Twórczość
Edwarda Stachury
czyli postawa
zen w sztuce, ,,Miscallanea
Łódzkie'', 1984 nr 4, s. 18-29.
Bardzo jednostronny artykuł. Całą twórczość Stachury ukazuje
autorka
jako inspirowaną filozofiami Wschodu, jako ilustrację drogi adepta zen,
jakby nic poza tym tam nie było. ,,Błędne'' założenia kultury
zachodniej
(istnienie dobra i zła, możliwość dążenia do dobra) Stachura
przełamuje,
dostępując satori, oświecenia. Zen to Poezja - tak jak rozumiał ją
Sted.
Samobójstwo - wiedza absolutna spowodowała unicestwienie
organizmu. - W. Niesiobędzki, Horyzontalna
Lokomotywa, ,,Tygodnik
Kulturalny''
1984 nr 31, s. 9.
Ciekawe porównanie twórczości Stachury i
Rimbauda. - Robert Pasieczny, Umrzeć
za życia, ,,Tygodnik
Kulturalny'' 1985
nr 3, s. 7.
Postawa bohatera prozy to ,,wybór siebie samego jako
człowieka'', wybór
wolności, walka przeciw uniformizmowi. Interpretacja mgły, całej
jaskrawości
jako satori. - Jerzy Łukosz,
Wpływ Kafki na literaturę polską,
,,Twórczość'' 1985 nr 10,
s. 56-62.
M. in. o różnicach między Kafką a Stachurą,
różnicach,
które przechodzą
w podobieństwa. Sted zawarł się cały w słowie, Kafka jest poza. - Leszek
Bugajski, Stachura,
rozdział w książce tegoż
autora Pozy
prozy, Czytelnik, Warszawa 1986,
s. 262-270.
Przekrojowy przegląd przez tworczość poety. ,,Stachura, bohater jego
prozy, jej narrator - tego się nie da oddzielić''. Człowiek-nikt musi
zanegować
człowieka-ja, ale związany z nim, nie może zespolić się z absolutem. - Leon
Zawadzki, Pułapka Stachury, ,,Mandragora'' 1986 nr 1, s.
69-80 (pismo
ACK Wrocław)
Autor głosi tezę, iż przeżycia Stachury między początkiem 77 a
kwietniem
79, były wynikiem ,,płytkiego oświecenia'' (kensio), które
jest
bardzo
niebezpieczne dla adepta przeżyć mistycznych, gdyż te strony ducha,
które
wydają się być pokonane, atakują ponownie po jakimś czasie osobowość
zupełnie
na to nieprzygotowaną, gdyż adept sądził, iż wie już wszystko. To
właśnie
było przyczyną samobójstwa Stachury. Dlatego ważne jest
prowadzenie oświeconego
przewodnika duchowego, mistrza jogi lub zen. Marian Buchowski (pkt 4
poz
17) relacjonując ten artykuł zauważył że autor opisuje zagadnienie z
pozycji
takiego właśnie oświeconego i wszechwiedzącego. Zawadzki pisze że sam
za
młodu przeżył płytkie oświecenie, więc wie. Na bieżąco śledząc
twórczość
i informacje o Stedzie ,,wiedział, co się szykuje'' i żałuje że nie
zapobiegł,
nie odszukał i nie pomógł. - B.M.
Bartosiewicz, To coś,
,,Poezja'' 1986 nr 4.
- Krzysztof Rutkowski, Przeciw
(w) literaturze. Esej o poezji czynnej
Mirona Białoszewskiego i Edwarda Stachury,
Pomorze, Bydgoszcz 1987,
ss. 268.
Jedno z podstawowych opracowań.
Zawiera treści obecne
wcześniej
w textach Edward Stachura -
próba rozumowanej biografii,
,,Miesięcznik
Literacki'', 1981 nr 2 (zob. niżej, pkt 4 poz 5), Co
to jest
,,poezja
czynna''? (zob. wyżej, pkt 3 poz
4), Zeszyty podróżne,
,,Poezja'',
1981 nr 8 (zob niżej, pkt 5), tu poszerzone i uzupełnione o analizę
twórczości
okresu mistycznego. - Barbara
Gładych, Stachury dialog z
Czechowiczem,
,,Integracje''
1987 nr XXI, s. 21-24.
Podobieństwa obu poetów: samotni w swych pokoleniach, nosili
w
sobie
śmierć, mieli negatywny stosunek do snu i do cywilizacji. - Jan
Błoński, Bezładne rozważania
starego krytyka, który
zastanawia się,
jak napisałby historię prozy polskiej w latach istnienia Polski Ludowej,
``Teksty Drugie'' 1990 nr 1, s.5-24.
Autor poświęca Poecie kilkanaście zdań, m.in. to: ,,Jeśli ktoś był
naprawdę hipisem w kraju realnego socjalizmu, to właśnie Stachura''. - Jan
Marx, Legendarni i tragiczni.
Eseje o polskich poetach
przeklętych,
Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1993, tu rozdział Tramp
i trubadur,
s.
415-452.
Autor, najoględniej to ujmując, nie rozumie twórczości
Stachury,
nazywa
jego prozę ,,rozgadywaniem problemów'' i ,,prekursorskim
bełkotem''. - Barbara
Kazimierczyk, Święty
Franciszek w dżinsach,
,,Wiadomości
Kulturalne'' 1994 nr 9, s. 5
Ogólny przegląd twórczości - w tym rozważania o
stosunku
Poety do religii. - Mirosław
Wójcik, Człowiek-nikt.
Prozatorska
twórczość Edwarda Stachury
w kontekście buddyzmu zen, WSP,
Kielce 1998, ss. 322.
- Bardzo ważna książka,
wspaniała pod kątem polonistycznym,
przejrzyście
skomponowana, profesjonalnie napisana, autor zna chyba
pięć
tomów na pamięć, bardzo ładne interepretacje tam, gdzie
skupia
się na literaturze,
a nie zawartej w niej czy wyprowadzonej ideologii, np. o
przewróceniu stodoły
w Całej jaskrawości.
W moim odczuciu - i zgodnie z podtytułem - książka
jest jednostronna,
mocno
zorientowana na buddyzm Zen. Pominięcie poezji pozwoliło autorowi
nie zajmować się wątkami pochodzącymi z kultury Zachodu,
które
są u
Stachury obecne. W recenzji (fragment jest umieszczony na okładce)
prof. Jan Błoński
określa xiążkę jako monografię twórczości Stachury, analizę
całościową.
Monografia wg Słownika Terminów Literackich to rozprawa
dążąca
do wyczerpującego
i wielostronnego przedstawienia zagadnień. Tutaj twórczość
ukazana jest
dość jednostronnie i jednokierunkowo; autor ma do tego prawo, ale nie
jest
to już wtedy monografia.
Zaznaczam, że powyższe uwagi są moją prywatną opinią. Podkreślam
jeszcze
raz: jest to bardzo ważna i wartościowa praca polonistyczna,
najszersze
istniejące opracowanie. Ale tezy xiążki i przeświecające spod nich
poglądy
autora są mi często obce. - Przemysław
Czapliński, Piotr Śliwiński, Literatura
polska
1976-1998.
Przewodnik po prozie i poezji,
Wydawnictwo Literackie,
Kraków 2000,
s. 145-152.
Przekrojowe i syntetyczne spojrzenie na to, jak Sted wprowadzał w życie
utopię kontrkultury i wizję literatury czynnej.
Text dostępny na stronie Stachuriada
3.1 Recepcja twórczości
- Tadeusz Kłak, Do
Edwrda Stachury list prywatny,
,,Kamena''1960
nr
15/16.
- Krzysztof Rutkowski, Podróż
do źródeł straconego
czasu, ,,Literatura''
1976 nr 28, s. 3.
Autor przytacza i polemizuje z ,,etykietkami'', przypinanymi Poecie
przez krytykę. - Krzysztof
Nowicki, Umarli i żywi,
,,Fakty'' 1980 nr 46,
s. 12.
O Liście do pozostałych
w radiu i TV. - Wojciech
Pogonowski, Fascynacja
Stachurą, ,,Poezja'' 1981
nr 8,
s.104-109.
,,Pisarstwo Stachury jest pisarstwem o wolności'' zagrożonej przez
cierpienie cielesne i duchowe, poszukiwanej podczas
wędrówki.
Kim jest
adresat wezwania ,,rozpruć sztywny kołnierz koszuli,
mówię''? Co
spowodowało,
że współcześni tak się Poetą interesują? Dydaktyzm w
twórczości Stachury. - Marta
Kucharska, Ty co zboże
powalasz źrałe...,
,,Tygodnik Kulturalny''
1982 nr 21, s. 12, 15.
O pokoleniowym odbiorze twórczości Stachury: ,,My z niego
wszyscy...''.
O pośmiertnych kuchach prasowo wydawniczych. - Andrzej
Kołodziejski, Kto się boi
Edwarda Stachury?
,,Radar'' 1983
nr 13, s. 7
Afera dotycząca projektu nadania iławskiej bibliotece imienia Edwarda
Stachury. - T. Prusiński, Coś
ty Iławie zrobił, Stedzie...,
,,Sztandar młodych''
1983 nr 56.*
Afera dotycząca projektu nadania iławskiej bibliotece imienia Edwarda
Stachury. - Zdzisław
Łączkowski, Nie tylko legenda,
,,Kierunki'' 1983
nr 20,
s. 11.
Przekrojowy, historia wydania dżinsowego. - Czesław
Mirosław Szczepaniak, Okruchy
poezji, ,,Tygodnik
Kulturalny''
1983 nr 3 s. 4.
O spektaklu w Olecku - Czesław
Mirosław Szczepaniak, Na hurra
Stachura,
,,Tygodnik Kulturalny''
1983 nr 24 s. 16.
Stachurmania, spektakl Anny Chodakowskiej i in. - Ziemowit
Fedecki, Moda na Stachurę,
,,Twórczość''
1984 nr 8, s.
130-135.
Text ten zamieszczony jest również w zbiorze Kaskaderzy
literatury,
red. E. Kolbus, Łódź 1986, jako wstęp do utworów
Stachury.
Dlaczego drobnomieszczanie i półinteligenci fascynują się Piosenkami
i Fabula rasa?
Nie zgadzam się z wartościującymi sądami autora,
skądinąd życzliwego Poecie, doceniającego jego talent, wydającego jego
młodzieńcze wiersze w latach 60.
Text dostępny na stronie Stachuriada
- T. Olszewski, Sted,
,,Tygodnik Kulturalny'' 1984 nr
52/53, s. 16.
Recenzja spektaklu opartego na textach Stachury - Dariusz
Tomasz Lebioda, Trzecie życie
Stachury, ,,Radar''
1985 nr
34.
O Stachurmanii - Ireneusz J.
Kamiński, Stachura, Marina
Vlady i inni.
,,Kamena''
1987 nr 3, s. 1, 6-7.
Zgryźliwie o Stachurmanii. Wg autora Sted wierzył, że dostanie Nobla,
i nie ukrywał tego. - Maciej
Podgórski, Związek
weteranów pod
wezwaniem św. Stachury,
Kamena'' 1987 nr 4 s. 4-5.
Polemika z powyższym. - Piotr
Michałowski, Źródła i ujścia "poezji czynnej",
,,Nowe Książki'' 1988
nr 5, s. 54-55.
Recenzja i polemika z xiążką Krzysztofa Rutkowskiego, Przeciw
(w)
literaturze. (pkt 3 poz 24).
4 Biografii
- Janusz Andrman, Edward
Stachura (18 VIII 1937 - 24 VII 1979),
,,Tygodnik
Kulturalny'' 1979 nr 31.
Pierwsza reakcja na wiadomośc o śmierci Poety.... - Hamilton
[Z. J. Słojewski], Jawa i sen,
,,Kultura'' 1979
nr 37,
s. 16.
,,...walczył ze snem, aż go zwalczył, zwalczając też siebie...'' - Helena
Zaworska, Katastrofa
świadomości,
,,Twórczość'' 1980 nr 1,
s. 110-114.
Proba dotarcia do przyczyn tragedii. Kult JA doprowadzony do skrajności
zagroził swojemu bóstwu, dogłębne badania JA detronizowały
je.
Człowiek-Ja
i człowiek nikt są jednym - to prowadzi do rozdarcia i katastrofy. - Wojciech
Pogonowski, Edward Stachura,
,,Kultura'' 1980 nr
30.
- Krzysztof Rutkowski, Edward
Stachura - próba rozumowanej
biografii,
,,Miesięcznik Literacki'', 1981 nr 2, s.51-58.
Text ten zamieszczony jest również w pierwszym tomie
dżinsowego
pięciotomowego
wydania Poezji i prozy
Edwarda Stachury jako wstęp zatytułowany Poeta
jak Nikt.
Interpretacja drogi życiowej Poety, od narodzin po śmierć - ilustrowany
różnymi wypowiedziami i textami Stachury, umieszczony na tle
rzeczywistości
społecznej lat małej stabilizacji i kontrkultury.
Text dostępny na stronie Stachuriada
- Zygmunt Trziszka, Droga
do ,,Siekierezady'', ,,Poezja''
1981 nr
8, s. 78-86.
Kontext biograficzny powstania powieści, od dzieciństwa do zimy w
Kotli.
Relacja z pogrzebu Poety. - Zygmunt
Trziszka, Był ze staceńczego
pokolenia,
,,Tygodnik Kulturalny''
1981 nr 13.
- Andrzej Moszczyński, Edward
prawdziwy, ,,Poezja'' 1981 nr 8.
Text dostępny na stronie Stachuriada
- W. Paźniewski, Krajobraz
artysty,
,,Twórczość''
1981 nr 4
O Alexandrowie Kujawskim - Alfred
Siatecki, ,,Siekierezada''
albo kotlańska zima
Stachury, Czopika
i słynnej dentystki Majki Nowak,
,,Twórczość'' 1982 nr 3, s.
136-141.
Ten sam text zatytułowany Siekierezada
albo zima Stachury w Kotli
zamieszczony został w ,,Nadodrzu'' 1981 nr 25-26, s. 7.
Jak i dlaczego Poeta znalazł się na zrębie; co i w jaki
sposób
przeniósł
z życia do powieści. - Zygmunt
Trziszka, Edwarda Stachury
zmagania z samym sobą.
(Próba psychografii),
,,Miesięcznik Literacki'' 1983 nr 7, s. 30-37.
Bardzo dobry szkic sylwetki psychologicznej Poety na podstawie jego
biografii i utworów. - Zygmunt
Trziszka, Gwałtowne zamknięcie
dzieła otwartego,
,,Tygodnik
Kulturalny'' 1983 nr 22, s. 3, 15.
Fragmenty textu poprzedniego w niniejszym spisie. - Marian
Bandtke, Sierota z wyboru,
,,Fakty'' 1983 nr 12,
s. 7.
Dzieciństwo, konflikt z ojcem. - Marian
Bandtke, Civitas Thoruniensis,
,,Fakty'' 1983 nr
12.
O toruńskim życiu kulturalnym w czasach Steda. - Zygmunt
Trziszka, Uciszał serce
pieśniami, ,,Tygodnik
Kulturalny''
1984 nr 31, s. 9,11.
Bio-psychografia. - Mirosław
Derecki, Lubelskie lata
Edwarda Stachury,
,,Kamena'' 1986
nr 22, s. 1, 6; nr 23, s. 3; nr 24, s. 3; nr 25, s. 3, 10; nr 26, s.
4-5.
Jak to młody Sted pluł pod nogi przechodzącym obok niego studenkom
KUL-u: ,,te kkurewskie ddrobnomieszczanki...'' - Marian
Buchowski, Edward Stachura.
Biografia i legenda,
wyd. II,
Kamerton, Opole 1993, ss. 379, 5 nlb.
Jedno z podstawowych
opracowań. Opisy wydarzeń z
życia Poety
wzbogacone są przedrukami dokumentów, fragmentami Stedowych
listów i dzienników
(w tym wcześniej nie publikowane fragmenty), wspomnieniami i
recenzjami.
Xiążka zawiera ponadto antologię wspomnień o Stachurze, i historię
,,stachurmanii''
- oddźwięku twórczości poety u czytelników (do
samobójstwa włącznie). Mnóstwo
zdjęć, fotokopie rękopisów. - Grażyna
Borkowska, Nie wszystko jest
poezją, w pracy
zbiorowej Sporne
postaci polskiej literatury współczesnej. Natępne pokolenie,
pod red.
Aliny Brodzkiej i Lidii Burskiej, IBL, Warszawa 1995, s.115-129.
Autorka polemizuje z opinią, że w twórczości Stachury
pisanie
zjednoczyło
się z życiem: szczelina między światem i słowem istniała i przerażała
go.
Autorka zarzuca Poecie elitaryzm i nieszczerość - rzeczowo
argumentując.
Między różnymi niepochlebnymi opiniami ciekawa i cenna
interpretacja poematu Kropka
nad ypsylonem na tle literatury
polskiej.
4.1 Wspomnienia i reflexje
- B. Dzitko, Sted.
Wspomnienia o Edwardzie Stachurze,
,,Warmia i
Mazury''
1979 nr 10.*
- M. Zieliński, Edward
Stachura, ,,Kultura'' 1979 nr
31, s.3
,,Zabiły go własne słowa...'' - Helena
Zaworska, Katastrofa
świadomości,
,,Twórczość'' 1980 nr 1.
Kult JA doprowadzony do skrajności zagroził swojemu bóstwu,
dogłębne
badania JA detronizowały je. Człowiek-Ja i człowiek nikt są jednym - to
prowadzi do rozdarcia i katastrofy. - Janusz
Żernicki, Bruno i Sted,
,,Poezja'' 1981 nr 9, s.
28-35.
,,Sted był religiotwórcą. Zżymał się, kiedy mu to
mówiłem...'' - Marta
Kucharska, Kamera gotowa!,
,,Poezja'' 1981 nr 8, s.
87-91.
Jak kręcono film dokumentalny o Stachurze. - Krzysztof
Mętrak, Mowa wygłoszona w dniu
zaduszek 1979 roku,
,,Literatura''
1981 nr 30.
Text ten znajduje się też w xiążce Mariana Buchowskiego, zob. wyżej,
pkt 3, poz 16. - Jan
,,Jaśkoluby'' Czopik-Leżachowski, Po
tej stronie rzeki,
,,Poezja''
1981 nr 9, s. 5-16.
Impresje o Leżachowie, kilka wzmianek o Poecie. - Zbigniew
Żbikowski, Stos,
``Radar'', 1983 nr 44, s. 2-3
Reflexyjny esej o życiu Poety. Dlaczego ,,dżinsowe wydanie'' nie jest
oprawione w prawdziwy dżins. ,,Stachura (...) przez niezwykle silny
instynkt
moralny, jakim był obdarzony, niejako w sposób naturalny
wchodził w krąg
chrześcijaństwa.'' - W.
Niesiobędzki, Poker,
``Radar'', 1983 nr 9.
Piękne wspomnienie. - Barbara
Gładych, Co zrobić z kropką
nad ypsylonem?
,,Radar'' 1983
nr 22.
- Jerzy Koperski, Janusz
Żernicki, Taki
wieczór choć rano,
wstęp w:
Edward Stachura, Taki
wieczór choć rano,
wybór
Jerzy Koperski, Janusz
Żernicki, ANAGRAM, Warszawa 1993, s. 5-12.
- Barbara Czochralska, Wrażliwość
materii, DiG, Warszawa 1998.
Autorka została opisana przez Stachurę jako "Biofizyk" w
opowieści-rzece Wszystko jest
poezja. W esejach opisuje
swoją znajomość ze Stedem.
- Wojciech Tochman, Narzeczona,
,,Wysokie Obcasy'', dodatek
,,Gazety
Wyborczej'' z dnia 25.09.1999
Artykuł o Marcie Kucharskiej - opiekunce i towarzyszce Steda w
ostatnich
miesiącach życia.
- Roman Śliwonik, Portrety
z bufetem w tle, Iskry, Warszawa
2001,
s. 199-210.
W cyklu alkoholowych wspomnień autora o roli wodorotlenku metylu w
życiu
różnych znanych postaci - rozdział o naszym Poecie.
5 Inne
- Z. Żabicki, Proza...
proza..., Warszawa 1966.
Tu fragment o ,,porażce debiutanta''. - Krzysztof
Rutkowski, Zeszyty
podróżne, ,,Poezja'',
1981 nr 8, s.
48-64.
Krótki text o tym, ,,jak nadążyć z pisaniem za życiem''.
Znajduje się
też w xiążce tegoż autora Przeciw
w literaturze (zob pkt 3 poz
23).
Text dostępny na stronie Stachuriada
- Zdania
o Stachurze, ,,Poezja'', 1981 nr
8, s. 102-103.
Zbiór cytatów z recenzji itp.
Text dostępny na stronie Stachuriada
- B. Majewska, Szarpanie
Stachury, ,,Razem'' 1985 nr 7.
9 zdjęć - są też w Biografii
pióra Mariana Buchowskiego.
5.1 Texty, do których nie udało mi się dotrzeć (z
uwagi na
braki w zasobach dostępnych mi bibliotek). Adresy podaję za Mirosławem
Wójcikiem
- W. Jurasz, Głos
z tamtego świata, ,,Magazyn
Kulturalny'' 1981
nr
1.
- Robert Pasieczny, Życiopisanie
czy życie i pisanie Edwarda Stachury,
,,Tu i teraz'' 1988 nr 37.
- R. Wójcik, Sted,
,,Tygodnik Polski'' 1984 nr 13.
- S. Zawiśliński, ,,Urok''
legendy, ,,Sztandar Młodych''
1983 nr
56.
- S. Zawiśliński, Pisarz
,,zmitologizowany'', ,,Sztandar
Młodych''
1985 nr 33.
Jeżeli
znalazłaś/eś tu jakieś błędy
lub wiesz, że możnaby coś dodać
to napisz :
Uwaga:
nie dysponuję i nie udostępniam żadnych publikacji,
interpretacji i opracowań poza dwoma textami wymienionym w bibliografii.